Είναι η εποχή κατά την οποία στον εγκέφαλο ενός μικρού παιδιού, τα νευρικά κύτταρα ʺσυνδέονταιʺ το ένα με το άλλο με αυξημένη ταχύτητα, τη μεγαλύτερη σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, δημιουργώντας ένα δίκτυο.
Κατά την περίοδο αυτή υπάρχουν σε όλα τα παιδιά κοινές «ευαίσθητες περίοδοι» -τα λεγόμενα «παράθυρα ευκαιρίας»-, συγκεκριμένα, δηλαδή, χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια των οποίων ο εγκέφαλος είναι βιολογικά προγραμματισμένος να οργανώνει, ʺνευρωνικά κυκλώματαʺ για την ανάδυση μιας συγκεκριμένης ικανότητας.
Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος «ανοίγει» προκειμένου να προσλάβει συγκεκριμένες πληροφορίες και να εκτελέσει συγκεκριμένες δεξιότητες. π.χ. τη λογική-μαθηματική σκέψη ή τη γλωσσική ικανότητα.
Το μικρό παιδί, καθώς βρίσκεται σε μια περίοδο διαμόρφωσης της προσωπικότητάς του, δείχνει να απορροφάει ό,τι συμβαίνει στο περιβάλλον του. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία, μέσω της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον του, αναπτύσσεται και με τον τρόπο αυτό γίνεται μέρος αυτού του περιβάλλοντος ( της κουλτούρας της κοινωνίας στην οποία ζει). Αυτός ο τύπος του νου ονομάστηκε από τη Μontessori «δεκτικός νους» ( αφομοιωτικός νους).
Οι ευαίσθητες περίοδοι, όμως, είναι αυτές που το κατευθύνουν κάπου συγκεκριμένα στο περιβάλλον για να αποκτήσει τις ανθρώπινες ικανότητες και τα χαρακτηριστικά. Αν δεν εκμεταλλευτούμε σωστά τις ευαίσθητες περιόδους στερώντας από το παιδί τα κατάλληλα ερεθίσματα, «κλείνουν», με αποτέλεσμα η ανάπτυξή του στη συγκεκριμένη δεξιότητα να είναι ελλιπής ή στρεβλή.
Όσο πλησιάζει την ηλικία των τριών χρόνων και αυξάνεται η βούληση του, θέλει μόνο να αποκτήσει συνειδητή επίγνωση και έλεγχο στο περιβάλλον του και να βρει μέσα σε αυτό τα μέσα για να αναπτυχθεί. Αναζητά, λοιπόν, οργανωμένη δουλειά για να αναπτυχθεί. Το χέρι μαζί με το νου, αρχίζει να αναλαμβάνει ασχολίες με καθαρά ανθρώπινο χαρακτήρα και ξεκάθαρο στόχο (3-6).